Franciszek Herman

[Artur Rogóż]

Franciszek Kwiryn Herman, ps. Bogusławski, Nowak (ur. 30 października 1904 w Stanisławowie, zm. 12 grudnia 1952 w więzieniu mokotowskim w Warszawie[1]) – polski dowódca wojskowy, generał brygady Wojska Polskiego, szef Wydziału Studiów Operacyjnych Sztabu Generalnego WP, szef sztabu dowódcy Wojsk Lądowych LWP.

Życiorys
Dzieciństwo i młodość

Był synem urzędnika kolejowego Franciszka Hermana i Władysławy z domu Torbasiewicz. Uczęszczał do szkoły realnej w Żywcu, a następnie gimnazjum w Bochni i Drohobyczu. Jednocześnie prowadził drużynę harcerską. W listopadzie 1918 brał udział w rozbrajaniu żołnierzy austriackich w Żywcu.

W 1920 wstąpił na ochotnika do odrodzonego Wojska Polskiego. W czerwcu 1922 otrzymał świadectwo dojrzałości. Niedługo też podjął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej, lecz przerwał je, poświęcając się zawodowej służbie wojskowej. Wstąpił do Oficerskiej Szkoły Piechoty w Warszawie, którą ukończył z pierwszą lokatą, otrzymując pamiątkową szablę od Prezydenta RP. Otrzymał przydział do 3. Pułku Strzelców Podhalańskich.

W 1930 został dowódcą plutonu w Kompanii Zamkowej Prezydenta RP. Jednocześnie rozpoczął studia w Szkole Nauk Politycznych w Warszawie, absolutorium uzyskał w 1935. Następnie studiował w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie i École Supérieure de Guerre w Paryżu, po ukończeniu której otrzymał tytuł naukowy oficera dyplomowanego. Od sierpnia 1937 I oficer sztabu 14 DP w Poznaniu, następnie od listopada 1938 do sierpnia 1939 dowódca 1. kompanii I baonu w 42. pp w Białymstoku.
II wojna światowa

Brał udział w kampani wrześniowej jako zastępca oficera operacyjnego w sztabie Samodzielnej Grupy Operacyjnej Narew, a następnie oficer sztabu gen. Stefana Dąb-Biernackiego. Od lipca 1940 przebywał w Warszawie, gdzie zaangażował się w działalność konspiracyjną w szeregach Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zajmował się ewidencjowaniem raportów i zestawianiem meldunków wywiadowczych w ramach Biura Studiów Wydziału II Komendy Okręgu Warszawa – Miasto.

Od wiosny 1941 organizator i szef Biura Studiów oraz II zastępca szefa Oddziału II KG ZWZ/AK. Rozkazem KG ZWZ nr L. 21/BP z dnia11 XI 1941 mianowany mjr sł. st. piech., a do stopnia ppłk dypl. sł. st. rozkazem KG AK L. 113/BP 11 listopada 1943. Po aresztowaniu ppłk M. Drobika "Dzięcioła" od grudnia 1943 był przez miesiąc p.o. szefa Oddziału II KG K. Zdekonspirowany przez gestapo od lutego 1944 przebywał na urlopie. Od czerwca 1944 zastępca płk Kazimierza Iranka-Osmeckiego, szefa Oddziału II KG AK do spraw wywiadu ofensywnego.

Od 1 sierpnia 1944 brał udział w powstaniu warszawskim. Od 28 września 1944 jako pełnomocnik dowódcy AK gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego brał udział razem z ppłk Z. Dobrowolskim w rozmowach kapitulacyjnych[2]. Po upadku powstania od października 1944 w oflagu II C Woldenberg.
Okres powojenny

Po zakończeniu wojny powrócił do Polski. W sierpniu 1945 wstąpił do LWP, został zastępcą szefa Wydziału Operacyjnego Sztabu Generalnego WP, od maja 1946 zastępca szefa Wydziału Regulaminów w Oddziale Wyszkolenia. W 1946 awansowany do stopnia płk dypl. Od sierpnia 1946 szef Wydziału Studiów Operacyjnych w Oddziale Operacyjnym, następnie od maja 1947 z-ca szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu Generalnego, a od kwietnia 1948 szef sztabu dowódcy Wojsk Lądowych gen. Stanisława Popławskiego. 22 lipca 1948 mianowany generałem brygady. Od lutego 1949 szef Studiów Akademii Sztabu Generalnego.
Aresztowanie i śmierć

W marcu 1949 aresztowany przez Informację Wojskową. W czasie przesłuchań torturowany i zmuszany do złożenia fałszywych zeznań, którymi posłużono się do skonstruowania oskarżenia i aresztowania gen. Józefa Kuropieski[3]. Wyrokiem Naczelnej Prokuratury Wojskowej w Warszawie z 13 sierpnia 1951, sygn. akt Sn.6/51 skazany pod fałszywymi zarzutami w tzw. procesie generałów[potrzebne źródło] na dożywotnie więzienie. Zmarł z wycieńczenia 12 grudnia 1952 w więzieniu mokotowskim w Warszawie.

W 1956 został zrehabilitowany, a w 1957 jego żona uzyskała zgodę i ekshumowała zwłoki męża "pochowanego na Cmentarzu I Komunalnym 22.12.1952 w kwaterze FII,rząd 11 grób 23" na Powązki Cywilne[4]. Grób symboliczny znajduje się w Kwaterze na Łączce.
Odznaczenia

* Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
* Order Krzyża Grunwaldu III klasy
* Krzyż Niepodległości
* Srebrny Krzyż Zasługi

Przypisy

1. ↑ Straceni w Więzieniu Mokotowskim.
2. ↑ 9 września 1944.
3. ↑ Biuletyn IPN nr 7(30) a lipca 2003.
4. ↑ Andrzej Krzysztof Kunert /w/ Małgorzata Szejnert, "Śród żywych duchów", ss. 7, 162, 183

Bibliografia

* Tadeusz Swat – Niewinnie Straceni 1945-56, Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991
* Mieszkańcy Mazowsza zmarli w więzieniach
* Genealogia Stankiewiczów wg Rocznik oficerski 1928, 1932; R. Rybka – K. Stepan. Rocznik oficerski 1939. Kraków 2006; J. Powsiński. Tatar-Utnik-Nowicki "TUN", Warszawa 1992; R. M. Bombicki. Zbrodnie prawa. Wyroki Sądów Wojskowych w latach 1944-1954. Poznań 1993; M. Ney-Krwawicz. Komenda Główna AK 1939-1945. Warszawa 1990; A. K. Kunert. Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 1, Warszawa 1987 (inf. Tadeusz Łaszczewski )