Z tego co się orientuje, obowiązki wojskowe mieszczan to:
I. Od zarania powstania miast w Polsce (zdaje się druga połowa XIIw) mieszczanie byli zobligowani do obrony murów miast, co w pełni średniowiecza było organizowane pod egidą cechów rzemieślniczych (odpowiadających za poszczególne fragmenty murów i baszt) a dalej doskonalone poprzez bractwa kurkowe (w ramach których ćwiczono się w strzelaniu). W tym celu mieszczanie tworzyli piechotę, przede wszystkim strzelecka, ale także jak mniemam defensywną (włócznicy).
II. Podczas zwoływania pospolitego ruszenia mieszczanie byli zobligowani do wysłania wozów wraz z zaopatrzeniem, którym winna towarzyszyć eskorta zbrojna.
III. Miejskie wozy skarbowe miały ponoć obstawę zbrojna w postaci włóczników.
IV. U schyłku średniowiecza zwiększono obowiązki wojenne mieszczan, których poczęto brać w pole na wyprawy wojenne. Mamy tego udokumentowany przykłady na okres wojny trzynastoletniej.
V. Zwiększone obowiązki wojskowe mieszczan schyłku średniowiecznego to przede wszystkim obowiązek partycypowania w tzw wyprawie z dóbr, w ramach której miast było zobligowane do wysłania pod komendę oddziału zbrojnego. Nie musiał to być oddział milicji miejskiej, ale np. opłaceni przez miasto zaciężni.
VI. Wiadomo, iż w statutach Kazimierza Wielkiego zaklasyfikowano wójtów do rycerstwa i skodyfikowano ich obowiązek służby wojskowej, który przypuszczalnie nieformalnie funkcjonował już wcześniej. Z tym, że obowiązek ów wynikał z tytułu posiadania ziemi dziedzicznej przez wójtów i w takim kontekście wójtów należy traktować nie jako mieszczan, lecz jako ziemiaństwo.
VII. Porządek miejski utrzymywano dzięki instytucji straży miejskiej, zwanej (wybaczcie, że czerpię tu z wikipedii) drabami miejskimi.
Moje pytania:
1. Na kiedy datuje się pierwszą lokację miejską w Polsce i co nią było?
2. Co było przed milicja miejską? Wiadomo, iż część miast była zakładana na „surowym korzeniu”, część zaś wyewoluowała z osad targowych, podgrodzi itp. Czy mamy jakieś wzmianki źródłowe, albo czy też na podstawie źródłowych poszlak możemy wnioskować o formacjach zbrojnych podgrodzi i osad targowych?
3. Wiem że takowe istnieją, czy więc mógłby się ktoś podzielić a także wskazać źródło popisów miejskich/cechowych zbrojowni, które są pierwszorzędną bazą do wnioskowania o charakterze (wyposażeniu, specjalizacji) milicji miejskich?
4. Eskorta zbrojna wozów zaopatrzeniowych… wyobraźnią widzę to jako konnych zbrojnych podążających z konwojem zaopatrzeniowym. Czy mamy jakieś bardziej konkretne informacje o charakterze owej eskorty? Czy były w Polsce miasta posiadające miejskie/cechowe stadniny, których obecność poświadczałaby istnienie miejskich formacji jazdy?
5. Wyjście milicji miejskiej w bitewne pole… macie może jakieś konkretne przykłady, tzn. data, okoliczność, liczebność, uzbrojenie?
6. Analogicznie dla przykładu wyprawy z dóbr dla miast, interesują mnie jakieś namacalne konkrety, ewentualnie wiarygodne domysły.
7. Wiadomo, iż najbardziej zurbanizowanym obszarem Polski był Śląsk. A zatem czy na Śląsku, który jak wiemy szeroko czerpał z wzorców niemieckich tym bardziej popularnych z powodu ogromnej rzeszy niemieckich imigrantów, czy na Śląsku miejskie formacje zbrojne:
- były liczniejsze i bardziej znaczące dla wojskowości prowincji?
- czy niemieccy koloniści wnieśli jakiś nowy element do wojskowości miast śląskich
- czy śląskie miejskie formacje zbrojne wyróżniały się jakoś na tle pozostałych polskich prowincji pod kątem uzbrojenia?
8. Ponoć Gdańska milicja była o tyleż charakterystyczna na tle reszty Polski, iż zbrojna była w gizarmy. Czy mamy dla przypadku innych miast, może niekoniecznie dużych, informacje o podobnych ewenementach wojskowości?
9. Propos ewenementów, wiadomo że Mazowsze było prowincją już w XIIIw, a zwłaszcza później:
- zacofaną gospodarczo
- na tle pozostałych prowincji polskich silnie autonomiczną
- specyficzna pod względem wojskowości, tu bowiem mieszała się wojskowość polska z ruską i bałtyjską.
Czy w związku z tym zbrojni miast (a właściwie jak mniemam miasteczek, jako że większych ośrodków poza Płockiem w prowincji mazowieckiej raczej nie uświadczysz) mieli odmienną formę? Chodzi mi zarówno o podstawę prawną powoływania jak również uposażenie.
10. Analogicznie dla Rusi Czerwonej, której to proces inkorporacji do korony zaczął się z rokiem 1340. Wiemy że:
- była to prowincja rdzennie ruska, a Rusini w średniowieczu charakteryzowali się odmienna wojskowością tak pod kątem preferencji w orężu (łuk kompozytowy, berdysze, sulice, pawężki) jak i ubiorze (kapaliny ruskie, szyszaki, zbroja łuskowa, bakhtera itp.). Inne były także prawa i stosunki na Rusi, którą zunifikowano z resztą Korony edyktem zdaje się Władysława Jagiełły w latach 30-tych XVw.
- oddziaływały tu wpływy węgierskie
- zwłaszcza na Podolu, silne były wpływy wojskowości stepu, mamy tu w końcu sąsiedztwo Tatarskie, a zatem ciągłe zagrożenie miast łupieżczymi najazdami nomadów
- jednocześnie miasta Rusi Czerwonej silnie się rozwijały, zwłaszcza Lwów, a to dzięki handlowi wzdłuż Dniestru do morza czarnego.
Biorąc pod uwagę owe czynniki, można przypuszczać iż zbrojne oddziały mieszczan Rusi Koronnej cechowała odmienność formy, ale też i ‘ważność’ w ogólnym potencjale wojskowym prowincji. Poproszę o wasze uwagi w tym zakresie
11. Hanza była w średniowieczu obecna na ziemiach Polskich, nie tylko na wybrzeżu w Gdańsku, ale też i w Krakowie. Czy Hanza miała wpływ na wojskowość miast?
12. Kilkanaście miast starostwa spiskiego dostało się pod władzę Korony w 1412r, a w 1489 na stałe przyłączono je do Polski. Średniowieczne miasta Słowacji były niezwykle bogate, a to dzięki licznym surowcom mineralnym na tym obszarze wydobywanym. Czy wiecie coś o formacjach zbrojnych tych miast i ewentualnym udziale w konfliktach zbrojnych?
13. Wiadomo wam coś więcej drabach miejskich? Ich liczbie w miastach Polskich, standardzie uzbrojenia?
14. Możecie polecić jakąś godziwa literaturę z tego zakresu?
UWAGA: jeśli gdzieś palnąłem gafę, to proszę się nie naśmiewać, tylko wytłumaczyć uprzejmie
Nie jestem zawodowym historykiem, a jedynie pasjonatem, który całkiem niedawno zaopatrzył się w parędziesiąt raptem pozycji literatury.Serdecznie zapraszam do dyskusji!